top of page

Pse vdesin burrat më shpejt se gratë?

Daily Studit

Jetëgjatësia e burrave dhe grave në Gjermani, sipas Institutit të Statistikave, vazhdon të rritet në dekadat e fundit, por me një ndryshim të vogël: Mesatarisht, burrat vdesin 5 vjet më herët se gratë. Një shkak i mundshëm i kësaj dukurie është edhe kromozomi Y.

Qelizat mund të humbasin kromozomin Y
Të ashtuquajturat kromozome X dhe Y i përkasin materialit tonë gjenetik në qelizat e trupit. Nga ana gjenetike, materiali gjenetik i grave përmban dy kromozome X, ndërsa ai i burrave vetëm një X e për rrjedhojë, kromozomi tjetër është Y. Ky i fundit është relativisht më i vogël se kromozomi X dhe funksioni i tij është të përcaktojë tiparet fenotipike (e jashtme) te një mashkull. Megjithatë, kromozomi Y mund të humbasë gjatë jetës për shkak të ndarjes qelizore. Ky është një fakt i ditur prej vitesh tashmë mes mjekësh e gjeneticienësh. Sipas kardiologut Andreas Zeiher, këto mutacione nuk jane plotësisht të padëmshme, sepse kur humbet kromozomi Y, burrat janë më të predispozuar të vuajnë nga sëmundjet e zemrës, Alzheimer-i, diabeti apo sëmundja klasike e të moshuarve: degjenerimi makular. Pra, thënë më thjesht, rasti kur shikimi gradualisht dobësohet. E në këto raste, natyrshëm mund të vijë pyetja:“Pse mund të ndodhë kjo gjë?“.

Më së shumti goditen qelizat e kuqe të gjakut
Humbja e kromozomeve Y ndikon më së shumti qelizat që ndërtojnë gjakun, të cilat çdo ditë prodhojnë miliarda qeliza të reja në palcën kurrizore,-thotë Zeiher. Studimi tregon më tej, se në qoftë se një nga qelizat prodhuese nuk e përmban kromozomin Y, atëherë edhe të gjitha qelizat pasardhëse nuk do e përmbajnë dhe ka shpesh raste, kur këto lloj qelizash prodhojnë shumë më tepër se normalet. Rezultatet e studimit tregojnë që rreth 40% e burrave mbi 70 vjeç vuajnë nga ky lloj mutacioni dhe nga 45-vjeçarët rreth 5%. Ky mutacion nuk iu ndodh të gjitha qelizave mëmë, por krijohet një lloj mozaiku qelizor me informacion të ndryshëm gjenetik.

Ndikimi te problemet me zemrën
Një grup studiuesish, shumica kardiologë dëshiron të zbulojë se çfarë iu ndodh qelizave kur ky kromozom mungon. Sepse mungesa apo prania e gjeneve të caktuara mund të shkaktojë procese sëmundjeshkaktuese në organizëm. Dhe rezultati është surprizues: Te burrat me sëmundje zemre, qelizat pa kromozomin Y janë shumë më të shpeshta se te burrat e shëndetshëm.

Ndryshimet e organeve
Gjatë eksperimenteve me kafshë, një grup kërkimor në SHBA zbuloi, se këto lloj qelizash gjaku (pa kromozomin Y) shkaktojnë procese inflamatore jo vetëm në zemër, por edhe në mushkëri apo veshka.
Pasoja: Indi shndërrohet në një lloj indi të dëmtuar, një formë fibroze. Nëpërmjet një dëmtimi të tillë, muskuli i zemrës ngurtësohet dhe për rrjedhojë, pompon më pak. Nuk dihet ende me siguri të plotë, në qoftë se ky proces ndodh edhe te njerëzit. Megjithatë, edhe qelizat e pacientëve në spitalin universitar të Frankfurtit prodhonin më shumë elementë, të cilët shkaktonin inflamacion:“Për shkak të këtyre rezultateve, ne e besojmë tashmë hipotezën, që zbulimi vlen jo vetëm për kavjet, por edhe për njerëzit“.

Ende asnjë terapi
Ende nuk ka një terapi apo mënyrë kurimi kundër këtij fenomeni. Madje nuk ka ende ndonjë mënyrë as për të parandaluar humbjen e kromozomeve Y. Megjithatë, ka mjaft aktivitete apo zakone, që mund ta frenojnë humbjen. Kardiologu Zeiher sugjeron që burrat të jenë aktivë fizikisht, të mos pijnë duhan dhë të shmangin veprimtari stresuese.

Burimi: Tagesschau

bottom of page